لنزهای تماسی چیست و چه کاربردی دارند؟ لنزهای تماسی که به آنها عینک های نامرئی نیز گفته می شود ، صفحه های پلاستیکی انحنا دار ، مدور ، نازک و شفافی می باشند که بر روی قرنیه قرار گرفته و بر لایه اشکی که قرنیه را می پوشاند ، شناور می شوند. سلامت قرنیه و لایه اشکی برای راحتی و وضوح بینائی شما در هنگام استفاده از لنزهای تماسی بسیار مهم است.

لنزهای تماسی برای اصلاح شرایط زیر بکار می روند:
1- نزدیک بینی ( میوپی )
2- دوربینی ( هیپروپی )
3- آستیگماتیسم منظم
4- قوز قرنیه ( کراتوکونوس )

میلیونها نفر در جهان از لنزهای تماسی استفاده می کنند. لنزهای تماسی بسته به روش زندگی و انگیزه شما می تواند جایگزینی برای عینک باشند.

انواع مختلف لنزهای تماسی:

کارخانه های متعددی در سراسر دنیا انواع مختلفی از این لنزها را تولید می کنند ،‌ ولی به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند که شامل لنزهای سخت و نرم می باشند.

لنزهای سخت:

این لنزها از نظر قوام ، سفت بوده و قابل تا شدن نیستند و از نظر جنس مواد سازنده به دو دسته تقسیم می شوند:

1- لنزهای تماسی PMMA، که امروزه به ندرت استفاده می شوند.

2- لنزهای سخت با قابلیت نفوذپذیری نسبت به گاز اکسیژن(RGP) : این لنزها شامل ترکیبی از پلاستیک و سایر مواد از قبیل سیلیکون یا پلیمرهای فلوئور می باشند . این مواد علاوه بر حفظ شکل لنز ، اجازه عبور اکسیژن را از میان لنز به قرنیه می دهند. این لنزها رطوبت پذیر بوده و نسبت به سایر لنزها قدرت سازگاری بالاتری با قرنیه دارند. لنزهای RGP بهترین انتخاب در موارد آستیگماتیسم بالای قرنیه و بیماری قوز قرنیه می باشند . استفاده از این لنزها طبق نظر پزشک و در بیمارانی که لنز نرم برای آنها مفید نمی باشد ، تجویز می گردند. این دسته از لنزها به علت سختی ماده اولیه لنز قابلیت انعطاف ندارند ( مثل لنزهای نرم تا نمی شوند ) و به همین دلیل مدت زمان بیشتری لازم است تا فرد به آنها عادت کند.

لنزهای نرم:

این لنزها نرم و قابل انعطاف بوده و تحمل آنها راحت تر است و دارای انواع زیر هستند:

1- لنزهای با مصرف روزانه: این لنزها ارزان ترین نوع هستند و شب در هنگام خواب برداشته شده و صبح روز بعد مجددا در چشم گذاشته می شوند . حداکثر زمان استفاده از این لنزها 12 تا 18 ماه می باشد ، بعد از گذشت این مدت بایستی لنز عوض شود.

2- لنزهای با مصرف دراز مدت: این بنزها در طول شبانه روز قابل استفاده هستند یعنی می توانید شبها با لنزها بخوابید اما حداقل هفته ای یکبار برای ضد عفونی و تمیز کردن برداشته می شوند . به دلیل مصرف شبانه روزی و افزایش خطر عفونت قرنیه ، استفاده از انها کمتر توصیه می شود . مدت زمان مجاز برای استفاده از این لنزها حداکثر یکماه می باشد.

3- لنزهای یکبار مصرف: این لنزها گرانتر ولی راحت تر و مناسب تر هستند. این لنزها هر شب برداشته شده و صبح روز بعد گذاشته می شوند و بر اساس نوع ، به صورت هفتگی یا ماهانه دور ریخته می شوند. با این لنزها می توان بر حسب ضرورت شبها خوابید ولی به همان نسبت از عمر لنز کاسته می شود. استفاده از این لنزها در موارد حساسیت بیمار ارجحیت دارد . لنزهای رنگی و توریک می توانند از این نوع باشند.

4- لنزهای توریک: این لنزها قادر به اصلاح آستیگاتیسم هستند، اگرچه گاهی به خوبی لنزهای RGP عمل نمی کنند ولی معمولا کمی گرانتر از سایر لنزهای تماسی می باشند و در میزان اصلاح آستیگماتیسم محدودیت دارند.

5- لنزهای رنگی: این لنزها می توانند رنگ و ظاهر چشم را تغییر دهند . لنزهای رنگی خود انواع مختلفی دارند که عبارتند از : لنزهای رنگی مرئی ، تشدید کننده ، مات و فیلتر کننده نور . بسیاری از این لنزها فقط جنبه زیبایی داشته و برخی دیگر از آنها برای اصلاح عیوب انکساری ، تغییر نمای ظاهری قرنیه معیوب یا کاهش ناراحتی ناشی از نور بخصوص بعد از ضربه های چشمی به کار می روند .

6- لنزهای بانداژ: استفاده از لنز به عنوان بانداژ یا پانسمان ، برای پوشاندن سطح قرنیه بعد از ضربه ، جراحی یا در برخی بیماریهای خاص با نظر پزشک صورت می گیرد . این دسته از لنزها به علت توانایی در نگهداشتن اکسیژن و آب به مدت طولانی در بافت خود، در التیام زخمهای قرنیه تاثیر بسزایی دارند.

خطرات استفاده از لنزهای تماسی:

لنزهایی که به صورت دقیق تمیز و ضد عفونی نشوند ، خطر عفونت را بالا می برند. لنزهای قدیمی یا نامتناسب با چشم ممکن است باعث خراشیدگی چشم یا القاء رشد عروق خونی در قرنیه شوند. با توجه به اینکه ممکن است لنز با گذشت زمان تاب برداشته و شکل قرنیه را تغییر دهد، تناسب لنز تماسی با چشم و قدرت آن ، باید در فاصله های زمانی منظم توسط چشم پزشک یا اپتومتریست ارزیابی شود. با توجه به اینکه مصرف همزمان برخی از قطره های چشمی با لنز تماسی مکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد، بهتر است استفاده از قطره های چشمی طبق نظر پزشک صورت گیرد.

چه کسانی نمی توانند از لنزهای تماسی استفاده نمایند؟

در صورتیکه دارای شرایط زیر باشید داوطلب مناسبی برای استفاده از لنزهای تماسی نیستید :
– عفونت های مکرر چشمی
– حساسیت یا آلرژی شدید
– خشکی چشم مقاوم به درمان
– محیط کار بسیار آلوده و غبارآلود
– ناتوانی در گذاشتن و مراقبت از لنز
در پایان توصیه می شود لنزها را از مراکز ذیصلاح تهیه نموده و از تهیه لنزهای خود از طریق آرایشگاهها ، بوتیک ها و حتی عینک فروشی ها خودداری نمائید چراکه ممکن است برای عواقب ناگواری برای شما به همراه داشته باشد.

لنزهایی که در طول شب نزدیک بینی را اصلاح میکنند:

Corneal Refractive Therapy یا Orthokeratology درمانی غیر جراحی است که از طریق تغییر شکل موقتی قرنیه، نزدیک بینی را اصلاح می کند. تغییر شکل قرنیه سبب می شود نور بهتر بر روی شبکیه متمرکز شده و تصویر بهتری ایجاد شود (بطور کلی تمامی روش های اصلاح عیوب انکساری از عینک و کنتاکت لنز تا لیزیک همین کار را می کنند). در این روش با استفاده از یک نوع کنتاکت لنز سخت که نسبت به اکسیژن نفوذ پذیر است (Rigid Gas Permeable Contact Lens) نزدیک بینی از طریق تغییر انحنای قرنیه و کاهش تحدب آن اصلاح می شود.

تفاوت عمده این روش با روش های جراحی اصلاح عیوب انکساری نظیر لیزیک این است که روش های جراحی دائمی هستند ولی در این روش در صورت عدم استفاده از لنز، شکل قرنیه پس از سه روز به حالت اولیه باز می گردد.
هر چند ایده کلی Orthokeratology از چهل سال قبل هم وجود داشته و درمانهایی هم با استفاده از این روش صورت می گرفته ولی پیشرفت های اخیر در تکنولوژی کنتاکت لنز های ویژه سبب شد تا در سال 2002 سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) لنز های CRT ساخته شده توسط شرکت Paragon را برای استفاده در طول شب مورد تأیید قرار دهد. این لنز اولین لنزی است که توسط FDA برای استفاده در طول شب و هنگام خواب مورد تأیید قرار می گیرد. این لنزها در طول شب شکل قرنیه را اصلاح کرده و بیمار می تواند در طول روز بدون نیاز به لنز یا عینک دید خوبی داشته باشد. این لنز ها در ایران بنام “لنزهای شارژی” معروف شده اند.

تفاوت CRT و Ortho-k

در هر دو روش از لنزهای سخت دارای نفوذ پذیری نسبت به اکسیژن (Rigid Gas Permeable Lenses) استفاده می شود. تفاوت دو روش این است که اولا CRT برای استفاده در طول شب توسط FDA تأیید شده است. ثانیاً لنز های CRT تنها توسط شرکت Paragon تولد می شوند حال آنکه لنز های Ortho-k توسط شرکت های مختلف ساخته می شوند.

این لنزها برای چه بیمارانی مفیدند؟

این لنز ها برای تمامی سنین قابل استفاده اند. FDA استفاده از لنز های CRT را برای بیماران مبتلا به نزدیک بینی تا حداکثر 6 دیوپتر و حداکثر 1.75 آستیگمات مجاز دانسته است. بسیاری از پزشکان برای اصلاح نزدیک بینی، دوربینی و آستیگاتیسم از لیزیک یا لیزر استفاده می کنند و با این روش مخالف هستند ولی تعداد معدودی هم که با این روش موافقند معتقدند بهترین کاندید ها برای این درمان بیماران مبتلا به نزدیک بینی خفیف (حدود 4 دیوپتر یا کمتر) هستند.

لنزها چگونه تجویز می شوند؟

چشم پزشک ابتدا انحنا و پستی و بلندی ها قرنیه را با استفاده از توپوگرافی قرنیه مشخص می کند. بر اساس نقشه توپوگرافی قرنیه، لنز مناسب تجویز می شود. گاهی لازم است لنز های مختلفی آزمایش شوند تا نهایتا لنز مناسب بدست آید.

اصلاح دید چه مدت طول می کشد؟

شماره چشم بیمار معمولا ظرف 2 هفته یا کمتر 2 تا 3 دیوپتر کاهش می یابد. پس از این مدت بیمار باید لنز را در طول شب و یا ساعاتی از روز استفاده کند تا اصلاح ایجاد شده پایدار بماند. در صورتیکه بیمار استفاده از لنز را متوقف کند قرنیه بیمار بتدریج به شکل اولیه بازگشته و دید بیمار به وضعیت قبل از درمان باز می گردد. بیمار ممکن است در آغاز تغییر شکل قرنیه با عوارضی نظیر هاله بینی مواجه شود که ممکن است هیچگاه در طول درمان کاملا برطرف نشود. در مورد این لنز هم مثل لیزیک کسانیکه مردمک های گشادتری دارند بیشتر دچار این عوارض خواهند شد.

لیزیک یا CRT؟

اگر هدف بیمار راحت شدن از عینک و لنز در طول روز بوده و البته شرایط استفاده از این لنز را نیز داشته باشد استفاده از CRT مناسب است. ولی اگر بیمار بخواهد بکلی از عینک و لنز استفاده نکند باید از روش های جراحی نظیر لیزیک استفاده کند. هر چند اگر بیمار پس از استفاده از لنز تصمیم به جراحی بگیرد ممکن است مجبور باشد چندین ما استفاده از لنز را قطع کند تا قرنیه شکل طبیعی خود را باز یابد و سپس اقدام به جراحی کند.