از دست دادن بینایی یکی از سخت‌ترین تجربه‌هایی است که یک انسان می‌تواند با آن روبرو شود. اما خوشبختانه، با پیشرفت‌های علم پزشکی، راه‌هایی برای جبران این نقص و بازگرداندن بخشی از کیفیت زندگی به افراد نابینا وجود دارد. یکی از این راه‌ها، استفاده از پروتز چشم است. پروتز چشم که به عنوان چشم مصنوعی هم شناخته می شود نه تنها ظاهر چشم طبیعی را باز می گرداند، بلکه به حفظ تراز مناسب چشم و بهبود عزت نفس نیز کمک می کند.

پروتزهای چشم به صورت سفارشی ساخته می شوند تا با رنگ، اندازه و شکل چشم طبیعی باقی مانده مطابقت داشته باشند و ظاهری یکپارچه و واقعی را ارائه دهند. آنها معمولاً از مواد اکریلیک ساخته می شوند که برای کاشت در حفره چشم ایمن هستند. فرآیند ایجاد چشم مصنوعی شامل اندازه گیری دقیق حفره چشم و ساختارهای اطراف آن برای اطمینان از تناسب کامل است.

انواع پروتز چشم:

• پروتزهای اسکلرال: این نوع پروتز، کل قسمت سفید چشم (اسکلرا) را می‌پوشاند و برای افرادی که چشم خود را به طور کامل از دست داده‌اند، مناسب است.
• پروتزهای ایریدو-اسکلرال: این نوع پروتز، علاوه بر قسمت سفید چشم، عنبیه و مردمک را نیز می‌پوشاند و برای افرادی که بخشی از چشم خود را از دست داده‌اند، مناسب است.
• پروتزهای کاسه‌ای: این نوع پروتز، فقط قسمت داخلی کاسه چشم را می‌پوشاند و برای افرادی که پلک خود را حفظ کرده‌اند، مناسب است.

چشم مصنوعی متحرک

چشم مصنوعی ساده  در عمق حفره چشم قرار گرفته و ظاهر بصری چشم طبیعی را بازسازی میکند و در اندازه و شکل‌های مختلف در دسترس است ولی چشم مصنوعی  متحرک قابلیت حرکت و چرخش به صورت هماهنگ با چشم طبیعی را دارد. این امکان به وسیله مکانیسم‌های دقیق درون پروتز فراهم می‌شود. چشم مصنوعی متحرک معمولاً از سیلیکون ساخته می‌شود و برای بهبود ظاهر و عملکرد بصری استفاده می‌شود.

نحوه ساخت

پس از عمل تخلیه چشم بیمار، تا زمانیکه ورم و التهاب ناحیه مربوطه کاهش پیدا کند و آماده اندازه‌گیری کاسه چشم توسط چشم پزشک شود، حدود 6 تا 8 هفته زمان لازم است. پس از انجام عمل اندازه‌گیری، فرایند قالب گیری توسط آکولاریست صورت می گیرد. برای دستیابی به نتیجه بهتر معمولا رنگ‌آمیزی ناحیه سفیدی چشم و مردمک و عنبیه بوسیله دست انجام می‌شود. این کار منجر به ساخت پروتز چشمی با جزئیات بیشتر می‌گردد که دارای ظاهری طبیعی‌تر است و شباهت بیشتری به چشم واقعی فرد دارد

مزایای استفاده از پروتز چشم:

• بهبود ظاهر: پروتز چشم می‌تواند ظاهر فرد را به طور قابل توجهی بهبود بخشد و به او کمک کند تا اعتماد به نفس خود را بازیابد.
• حفظ حرکت چشم: برخی از پروتزها طوری طراحی شده‌اند که می‌توانند تا حدی حرکت کنند و به این ترتیب به فرد کمک می‌کنند تا حس عمق و میدان دید خود را حفظ کند.
• کاهش تحریک چشم: پروتز چشم می‌تواند از قسمت باقیمانده چشم در برابر گرد و غبار، نور خورشید و سایر عوامل تحریک‌کننده محافظت کند.

مراقبت از پروتز چشم:

از نظر مراقبت و نگهداری، چشم مصنوعی نیاز به تمیز کردن و پرداخت منظم دارد تا طول عمر آن را تضمین کند. پیروی از دستورالعمل های ارائه شده توسط چشم پزشک، متخصصی که پروتز را طراحی و برازش می کند، برای جلوگیری از آسیب و اطمینان از عملکرد مطلوب، مهم است. این مراقبت‌ها شامل شستشو و تمیز کردن پروتز، مرطوب نگه داشتن آن و معاینات منظم توسط چشم‌پزشک است. بطور کلی عمر مفید یک چشم مصنوعی چیزی بین 5 تا 7 سال است و پس از گذشت این زمان با توجه به شرایط پروتز می‌بایست آن را تعویض نمود.

نتیجه

پروتز چشم مصنوعی معمولا پس از برداشتن چشم به دلیل آسیب دیدگی یا بیماری، انجام‌ می‌شود و علاوه بر این به عملکرد مناسب پلک نیز کمک می‌کند. چشم مصنوعی می‌تواند برای بیمارانی که دچار آسیب دیدگی در ناحیه صورت و یا چشم شده‌اند، یا به بیماری‌های حاد چشمی مانند سرطان چشم، عفونت غیرقابل کنترل و غیره مبتلا شده‌اند، ضروری باشد. چشم مصنوعی نمی‌تواند بینایی را به بیمار باز گرداند. پس از برداشتن چشم طبیعی و انجام پروتز چشم مصنوعی، فرد در این چشم بینایی نخواهد داشت. با این حال، چشم مصنوعی‌ می‌تواند ظاهر طبیعی‌تری به بیمار دهد و از فضای خالی موجود در صورت، محافظت می‌کند.