MS مخفف مولتیپل اسکلروزیس یک نوع بیماری بالقوه ناتوان‌کننده سیستم عصبی مرکزی است که می‌تواند مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم بالقوه از جمله مشکلات بینایی، مسائل مربوط به حرکت دست یا پا و مشکلات احساسی می‌شود. زمانی که فرد به ام اس مبتلا می‌شود، به این معناست که سیستم ایمنی بدن بیمار غلاف محافظتی به نام میلین را از دست می‌دهد و یا اینکه این غلاف در بدن او در حال تخریب است.

میلین لایه‌ای چربی مانند است که مانند یک دیواره از رشته‌های عصبی مراقبت می‌کند. با بروز بیماری‌ ام اس و تخریب غلاف میلین مشکلات بسیاری در ارتباط بین مغز و بقیه اعضای بدن به وجود می‌آید. این بیماری به‌تدریج یا در برخی موارد با سرعت اعصاب را شدیداً مورد آسیب قرار می‌دهد. در نهایت بیماری کنترل نشده به آسیب دائمی یا زوال اعصاب منجر می‌شود.
علائم ام‌ اس گسترده بوده و بسته به ناحیه‌ تخریب‌ شده و میزان تخریب متغیر است. یک بیمار ام ‌اس ممکن است فقط خستگی و بی‌حسی را تجربه کند و در یک بیمار دیگر، علائم تا اختلال جدی حرکتی پیش برود.

شایع‌ترین نشانه‌های ام‌اس این موارد هستند:

• نشانه‌های مربوط به چشم مثل تاری دید و دوبینی
• سرگیجه، عدم تعادل و اختلال در راه رفتن
• اسپاسم عضلانی یا دردهای شدید و بی‌دلیل عضله
• بی‌حسی، خواب‌رفتگی و ضعف عضلات
• احساس خستگی
• تشنج، سردرد، ریزش مو، خارش
• اختلالات کارکرد جنسی، دستگاه گوارش و مثانه
• اختلالات احساسی، شناختی و حافظه
• افسردگی
• همچنین اختلالات با شیوع کم‌تر شامل اختلال در صحبت کردن و اختلال تنفسی.

سه الگوی عمومی را می توان در افراد مبتلا به این بیماری به شرح زیر مشاهده کرد:

• علائم عود کننده و بهبود یابنده: در این حالت می توان دوره هایی را مشاهده کرده که علائم بیماری عود می کنند (زمانی که علائم به یکباره تشدید می شوند) و به دنبال آن علائم بهبود می یابند (دوره های ریکاوری). بین موارد عود بیماری، معمولاً شرایط بیمار با ثبات است و وضعیت وی بدتر نمی شود. این نوع از علائم در اکثر موارد هنگام شروع ابتلا به بیماری مشاهده می شود. حدود نیمی از افراد بیمار که با این حالت از بیماری مواجه می شوند، به تدریج به مرحله دوم پیشرفت بیماری (که در ادامه توضیح داده شده) با گذشت زمان وارد می شوند.

• پیشرفت اولیه بیماری: در این حالت علائم بیماری به تدریج تشدید شده و ادامه پیدا می کنند. به این ترتیب دیگر نمی توان دوره های بهبود یا ریکاوری را در وضعیت بیمار مشاهده کرد.

• پیشرفت ثانویه بیماری: بعضی افراد که در ابتدا با علائم عود کننده و بهبود یابنده بیماری مواجه بوده اند، به تدریج با از بین رفتن عملکرد عصبی بدن روبرو می شوند. این شرایط می تواند همراه با تشدید علائم یا بدون آن باشد. در صورتی که بیماری در این شرایط عود داشته باشد، در اصطلاح به آن نوع «پیش رونده عود کننده» گفته می شود.
احتمال ابتلاء به ام اس در همه‌ی سنین وجود دارد اما افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله بیشتر در معرض ابتلاء هستند. به‌علاوه، احتمال ابتلاء به بیماری ام اس در زنان به میزان دو تا سه برابر بیشتر از مردان است و بیشتر به نوع ثانویه مبتلاء می‌شوند. با‌ وجود این‌که هنوز دقیقاً علت اصلی بیماری مشخص نیست، اما عواملی هستند که می‌توانند در شروع بیماری ام‌اس موثر باشند.

این فاکتورها عبارتند از:

• زمینه‌ی ژنتیکی: مثلا اگر یکی از اقوام درجه یک مبتلا به بیماری ام‌اس باشد، احتمال ابتلای فرد بیشتر می‌شود.
• تولد و زندگی در بعضی مناطق جغرافیایی: در بعضی از مناطق جغرافیایی بیماری ام‌اس شایع‌ تر است.
• مواجهه با بعضی از میکروب‌ها و ویروس‌ها در زمان کودکی
• استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی
• پایین بودن سطح ویتامین D خون
• مصرف دخانیات
• مصرف بیش از حد نمک

برای بهبود بیماری ام اس دارو و روش درمانی کشف نشده است. دانشمندان در تلاشند تا با روش‌های گوناگون مانند استفاده از سلول‌های بنیادین، تحریک فعالیت الکتریکی اعصاب و داروهای گوناگون به ترمیم میلین محافظ بپردازند تا تأثیر تخریبی سیستم ایمنی در عصب مرکزی بدن را کاهش داده و فقدان یا کندی ارتباط میان مغز و اندام‌ها را جبران کنند.

با این حال تابه ‌امروز روش قطعی برای درمان بیماری و یا اثرگذاری در روند پیشرفت آن یافته و معرفی نشده است. اما درمان‌هایی برای کاهش علائم و آسیب‌های این بیماری توصیه می‌شوند تا بتوان در دوره‌های عود بیماری با آن مقابله کرد از جمله:

• استفاده از استروئیدها و پلاسمافرزیس برای کوتاه کردن عودها
• استفاده از درمان‌های تعدیل ‌کننده بیماری برای جلوگیری از عود و پیشرفت بیماری
• درمان علائم بیماری با استفاده از دارو، فیزیوتراپی، سایر انواع درمان‌های توانبخشی، شیوه زندگی سالم و درمان‌های مکمل
• ارائه مشاوره و پشتیبانی برای افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات خلقی

و در اخر این که بیماری ام اس از جمله بیماری‌های خود ایمنی است که در برخی افراد دیده می‌شود. شدت و علائم این بیمار می‌تواند در افراد گوناگون متفاوت باشد و در بازه‌های زمانی تغییر کند. این بیماری در برخی افراد، بسیار کم علامت و در برخی دیگر بسیار شدید است. از آنجا که دلیل بروز این بیماری همچنان برای متخصصان و دانشمندان ناشناخته است، درمان و پیشگیری مشخص و قطعی نیز برای آن توصیه نمی‌شود. با این حال با دانستن فاکتورهای احتمالی وقوع این بیماری می‌توان تاحدودی از وقوع آن پیشگیری نمود.

چیزی که در این بیماری اهمیت دارد، بهبود شرایط زندگی و محیطی بیمار و استفاده از درمان‌هایی است که به کاهش علائم و عوارض بیماری کمک می‌کند.