هنگامی که ضربان الکتریکی که تپش قلب را هماهنگ می‌کند، درست عمل نکند، آریتمی قلب (اختلال در ضربان قلب) رخ می‌دهد و ضربان قلب خیلی تند، بسیار آرام یا نامنظم می‌شود. آریتمی باعث می‌شود قلب:

• تند بزند (تپش قلب)
• کند بزند (کندتپشی)
• زود بزند (انقباض زودهنگام)
• نامنظم بزند (فیبریلاسیون)

تقریبا همه‌ی انسان ها دست کم یک بار ضربان غیرطبیعی قلب را تجربه می‌کنند. ممکن است حس کنید قلب شما تند می‌زند یا می‌لرزد. آریتمی شایع است و معمولا خطری ندارد اما در برخی از موارد می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. اگر آریتمی در گردش خون بدن اختلال ایجاد کند، ممکن است به مغز، ریه و سایر اعضای حیاتی آسیب وارد شود. درصورت درمان نشدن آریتمی، ممکن است جان فرد به خطر بیفتد.

علائم آریتمی قلب

ممکن است علامتی مشاهده نکنید. درواقع، ممکن است پزشک حین معاینه ی عادی، قبل از شما متوجه شود که دچار آریتمی هستید. با این حال، نشانه‌های قابل توجه همیشه به این معنی نیست که مشکل جدی شما را تهدید می‌کند. نشانه‌های قابل توجه آریتمی عبارتند از:

• احساس لرزش در قفسه‌ی سینه
• ضربان قلب شدید (تپش قلب)
• ضربان قلب کند (کند تپشی)
• درد قفسه ی سینه
• کم آوردن نفس
• سرگیجه یا گیجی
• عرق کردن
• غش (سنکوپ) یا حالت نزدیک به غش

علت‌های بروز آریتمی قلب

ممکن است عوامل مختلفی در بروز آریتمی دخیل باشد، مانند:

• حمله‌ی قلبی که در لحظه رخ می‌دهد
• جراحت بافت قلب در اثر حمله ی قلبی در گذشته
• تغییر ساختار قلب مثلا در اثر کاردیومیوپاتی
• رگ‌های مسدود در قلب (بیماری عروق کرونری)
• فشار خون بالا
• غده ی پرکار تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)
• غده ی کم کار تیروئید (هایپوتیروئیدیسم)
• مصرف سیگار
• مصرف زیاد الکل یا کافئین
• مصرف مواد مخدر
• استرس
• داروهای خاص و مکمل ها (مثل داروهای سرماخوردگی و ضدحساسیت بدون نسخه پزشک و هم‌چنین مکمل های غذایی)
• دیابت
• وقفه ی تنفسی در خواب
• ژنتیک

انواع آریتمی قلب

آریتمی براساس سه معیار نام گذاری و دسته بندی می‌شود:

• سرعت (کند است یا تند)
• ناحیه (در دهلیزها اتفاق می افتد یا بطن)
• نظم

کندتپشی

با این که اگر قلب در حال استراحت طی یک دقیقه کم تر از 60 بار بزند، کندتپشی درنظر گرفته می‌شود، اما این همیشه نشان‌دهنده‌ی مشکل نیست. اگر از نظر جسمانی سالم باشید، ممکن است قلب شما در زمان استراحت با کم تر از 60 تپش در دقیقه، بتواند به اندازه ی کافی خون را پمپاژ کند. به علاوه، بعضی داروهای خاص مانند داروی فشارخون ممکن است باعث کم شدن تپش قلب شود. اما اگر سرعت تپش قلب شما پایین است و به اندازه ی کافی خون به بدن پمپاژ نمی‌شود، ممکن است دچار یکی از انواع کندتپشی شامل موارد زیر شده باشید:

• سینوس بیمار: غده ی سینوس مسوول تنظیم کردن ضربان قلب شماست. اگر ضربان الکتریکی را به درستی ارسال نکند، قلب نامنظم یا بسیار آرام پمپاژ می‌کند. جراحت نزیک به غده ی سینوسی در اثر بیماری یا حمله ی قلبی نیز باعث کند شدن یا انسداد ضربان الکتریکی می‌شود.
• نارسایی: اگر مسیرهای الکتریکی قلب مسدود شود، انقباض دهلیزهای قلب کند می‌شود یا اصلا اتفاق نمی‌افتد. ممکن است در هرجایی از مسیر الکتریکی انسداد رخ دهد: بین غده‌ی سینوس و غده‌ی دهلیزی-بطنی یا بین غده‌ی دهلیزی-بطنی و بطن‌ها. ممکن است به غیر از ضربان کند یا تند قلب علامتی حس نشود.

تپش قلب

به تند بودن ضربان قلب، تپش قلب گفته می‌شود. بدین صورت که قلب در هنگام استراحت، طی یک دقیقه 100 بار می‌تپد. دو نمونه ی شایع تپش قلب، تندتپشی فوق بطنی و تندتپشی بطنی است.

تندتپشی فوق بطنی

به نوعی از آریتمی که در بالای بطن اتفاق می‌افتد، تندتپشی فوق بطنی گفته می‌شود و معمولا بدین صورت تشخیص داده می‌شود که تپش سریع قلب به صورت مزمن اتفاق می‌افتد یا ناگهان شروع و متوقف می‌شود. ممکن است این حالت چند ثانیه یا چند ساعت باقی بماند و قلب شما در یک دقیقه بیش از 160 بار بزند. شایع‌ترین تندتپشی فوق بطنی، فیبریلاسیون دهلیزی و فلوتر دهلیزی است.

فیبریلاسیون دهلیزی

به بالا رفتن ضربان قلب به خاطر ضربان نامنظم در دهلیز گفته می‌شود. این علامت باعث انقباضات سریع،نامنظم و ضعیف دهلیز می‌شود. سیگنال‌های نامنظم الکتریکی به غده ی دهلیزی-بطنی حمله می‌کنند که معمولا ضربات نامنظم و سریع بطن را به همراه دارد. شاید فیبریلاسیون دهلیزی موقتی باشد اما ممکن است دربرخی از موارد تا زمانی که درمان نشود از بین نرود. فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند مشکلات جدی مانند سکته را در پی داشته باشد.

فلوتر دهلیزی

این حالت شبیه به فیبریلاسیون دهلیزی است. با این تفاوت که ضربان قلب در فلوتر دهلیزی نسبت به فیبریلاسیون دهلیزی منظم‌تر است. فلوتر دهلیزی هم می‌تواند مشکلات جدی مانند سکته را در پی داشته باشد.

تندتپشی بطنی

به ضربان سریع و نامنظم قلب که از سیگنال های الکتریکی در بطن آغاز می‌شود، تندتپشی بطنی گفته می‌شود. ضربان سریع قلب به بطن‌ها اجازه نمی‌دهد تا به درستی منقبض شوند و خون کافی را به بدن پمپاژ کنند. تندتپشی بطنی اغلب یک فوریت پزشکی است و اگر درمان نشود ممکن است به فیبریلاسیون بطنی تبدیل شود.

فیبریلاسیون بطنی

ممکن است علائمی مانند ضربان سریع، نامنظم و غیرعادی بطن را به همراه داشته باشد. این تپش‌های نامنظم، که گاهی در اثر حمله ی قلبی رخ می‌دهد، باعث ارتعاشِ (فیبریلاسیون) بطن‌های قلب می‌شود. اگر دچار این نوع از آریتمی شوید، بطن‌ها نمی‌توانند به بدن خون پمپاژ کنند و ضربان قلب به سرعت کاهش می‌یابد. در این حالت فشار خون افت می‌کند و تامین خون بدن و اعضای آن صورت نمی‌پذیرد. اصلی‌ترین علت انسداد ناگهانی عروق، فیبریلاسیون بطنی است.

ضربان قلب زودهنگام

ضربان زودهنگام باعث می‌شود حس کنید قلبتان تند می‌زند. درواقع،تپش طبیعی قلب توسط تپشی زودتر از موعد متوقف می‌شود و شما بین دو ضربان قلب طبیعی، یک ضربان اضافه تجربه می‌کنید.

عوامل خطر

عوامل خاصی می‌تواند خطر ابتلا به آریتمی را بالا ببرد. این عوامل عبارتند از:

• بیماری عروق کرونری، سایر اختلالات قلبی و سابقه‌ی جراحی قلب
• فشارخون بالا
• نارسایی مادرزادی قلب
• مشکل تیروئید
• دارو و مکمل ها: برخی داروهای سرماخوردگی بدون نسخه و بعضی داروهای تجویزشده منجر به ایجاد آریتمی می‌شود.
• دیابت
• آپنه یا وقفه تنفسی در خواب: در این اختلال، هنگام خواب در نفس کشیدن شما وقفه ایجاد می‌شود و احتمال بروز کندتپشی، فیبریلاسیون دهلیزی و سایر بیماری‌های آریتمی افزایش می‌یابد.

• عدم توازن پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم
• مصرف کافئین یا نیکوتین

پیشگیری

به منظور پیشگیری از بروز آریتمی،مهم است که سبک زندگی شما مطابق با حفظ سلامت قلب باشد تا خطر ابتلا به این اختلال کاهش یابد. یک سبک زندگی سالم موارد زیر را شامل می‌شود:

• مصرف رژیم غذایی متناسب با سلامت قلب
• افزایش فعالیت بدنی
• پرهیز از مصرف سیگار
• حفظ وزن سالم
• محدود کردن یا پرهیز از کافئین و الکل
• کاهش استرس زیرا استرس شدید و عصبانیت باعث بروز مشکل در ریتم قلب می‌شود
• از داروهای بدون نسخه با دقت استفاده کنید زیرا بعضی از داروهای سرماخوردگی و سرفه حاوی ترکیباتی است که باعث تند شدن ضربان قلب می‌شود.

خلاصه

آریتمی انواع مختلفی دارد. اکثر آن‌ها بی خطر هستند و همه افراد دست کم یک بار آریتمی را تجربه می‌کنند که اغلب متوجه آن نمی‌شویم. هم‌چنین طبیعی است که هنگام ورزش، وقتی قلب سخت کار می‌کند تا خونِ سرشار از اکسیژن را به بافت‌های بدن برساند و شما به سرعت خسته نشوید، ضربان قلب شما افزایش یابد. اما بعضی دیگر از انواع آریتمی بی خطر نیستند. وضعیت شما به نوع و شدت آریتمی بستگی دارد. اگر فکر می‌کنید مبتلا به آریتمی هستید، باید به پزشک مراجعه کنید. حتی جدی‌ترین نوع آریتمی در اغلب موارد با موفقیت درمان می‌شود. اکثر افرادی که این اختلال را دارند، می‌توانند یک زندگی طبیعی داشته باشند.