برخی از کودکان مبتلا به نارسایی مادرزادی قلب هستند یعنی هنگام تولد مشکلی در ساختار قلب آن‌ها وجود دارد. بعضی از این اختلالات ساده است و به درمان نیاز ندارد درحالی که برخی دیگر پیچیده اند و ممکن است طی چند سال به انجام چند جراحی نیاز شود. ممکن است مشکل در این نواحی رخ دهد:

• دیواره ی قلب
• دریچه ی قلب
• عروق خونی

علائم نارسایی مادرزادی قلب

معمولا در سونوگرافی دوران بارداری می‌توان نارسایی مادرزادی قلب را تشخیص داد. برای مثال اگر پزشک بشنود که ضربان قلب نوزاد غیرطبیعی است، با انجام چند آزمایش موضوع را بیشتر بررسی می‌کند. اگر مشکلی تشخیص داده شود، پزشک اطمینان حاصل می‌کند که هنگام زایمان متخصص مربوطه حضور داشته باشد. ممکن است علائم این اختلالات تا مدت کوتاهی پس از تولد ظاهر نشود. شاید نوزادان علامت‌های زیر را تجربه کنند:

• کبودی لب، پوست، انگشتان دست و پا
• کم آوردن نفس یا مشکل در نفس کشیدن
• مشکل در شیرخوردن
• وزن کم هنگام تولد
• درد قفسه‌ی سینه
• تاخیر در رشد

اما برخی علائم چند سال بعد از تولد رخ می‌دهد، مانند:

• ضربان غیرعادی قلب
• گیجی
• مشکل در نفس کشیدن
• غش کردن
• آماس
• خستگی مفرط

عوامل خطرناک

برخی عوامل محیطی و ژنتیکی درایجاد این اختلالات موثر است. از جمله:

• ممکن است نارسایی قلب در خانواده سابقه داشته باشد
• مصرف برخی داروهای تجویز شده حین بارداری، کودک را در معرض ابتلا به نارسایی قلب قرار می‌دهد
• مصرف الکل یا داروهای غیرقانونی هنگام بارداری باعث می‌شود خطر ابتلا به نارسایی قلب در فرزند بیشتر شود
• احتمال تولد نوزاد با نارسایی قلب در مادرانی که طی سه ماه اول بارداری عفونت شایع داشته باشند، بیشتر است
• افزایش میزان قند خون، که معمولا در افراد مبتلا به دیابت رخ می‌دهد، به روی نوزاد تاثیر می‌گذارد.

انواع نارسایی مادرزادی قلب

حفره در قلب

ممکن است در دیواره‌ی بین دهلیزهای قلب یا بین عروق اصلی خون حفره ایجاد شود. در موارد خاص، این حفره‌ها باعث ترکیب خون کم اکسیژن و خون سرشار از اکسیژن با یکدیگر می‌شود در نتیجه اکسیژن کم‌تر به بدن کودک می‌رسد. بسته به اندازه‌ی حفره، کمبود اکسیژن باعث می‌شود پوست یا ناخن‌های نوزاد کبود شود یا نارسایی قلب به وجود بیاید.

مسدود شدن جریان خون

هنگامی که رگ‌های خون یا دریچه‌ی قلب در اثر نارسایی قلب باریک می‌شود، قلب باید برای پمپاژ خون در رگ ها تلاش بیشتری انجام دهد. در نهایت این امر منجر به انبساط قلب و ضخیم شدن ماهیچه‌ی آن می‌شود.

عروق غیرعادی خون

اگر عروق خونی متصل به قلب درست شکل نگیرند یا در جایگاه مناسبی قرار نداشته باشند، چند نارسایی مادرزادی قلب به وجود می‌آید. اگر شاهرگ ریوی و آئورت در قسمت اشتباه قلب قرار بگیرند، نارسایی نابه جایی شاهرگ‌های اصلی رخ می‌دهد. اگر رگ اصلی که خون بدن را تامین می‌کند بسیار باریک باشد، وضعیتی به نام “به هم فشردگی” یا “تنگی آئورت” رخ می‌دهد. اتصال کاملا غیرعادی سیاهرگ ریوی نوعی از نارسایی قلب است که درصورت اتصال رگ‌های ریه به ناحیه‌ی اشتباهی از قلب به وجود می‌آید.

ناهنجاری دریچه ی قلب

اگر دریچه‌های قلب نتوانند درست باز و بسته شوند، خون نمی‌تواند به خوبی گردش پیدا کند. یک نمونه آترزی ریوی است که دراین اختلال، دریچه‌ی ریوی وجود ندارد و باعث گردش غیرعادی خون در ریه‌ها می‌شود.

قلبی که به اندازه ی کافی رشد نکرده

گاهی، قسمت اعظم قلب شکل نمی‌گیرد. مثلا در سندرم هیپوپلازی سمت چپ قلب، قسمت چپ قلب به اندازه ی کافی رشد نکرده تا خون کافی را به بدن پمپاژ کند.

ترکیبی از نارسایی‌ها

برخی از نوزادان با چند نارسایی قلبی دنیا می‌آیند. تترالوژی فالوت ترکیبی از چهار نارسایی است: حفره در جداره‌ی بین بطن‌های قلب، مسیر باریک بین بطن راست و شاهرگ ریوی، تغییر در اتصال آئورت به قلب و ماهیچه‌ی ضخیم در بطن راست.

نارسایی مادرزادی قلب در بزرگسالان

بسته به نارسایی، ممکن است تشخیص و درمان طی مدتی کوتاه بعد از تولد، طی کودکی یا در بزرگسالی انجام شود. در برخی از نارسایی \‌ها تا بزرگسالی علامتی وجود ندارد بنابراین ممکن است تشخیص و درمان به تاخیر بیفتد. دراین حالت، علائم نارسایی مادرزادی قلب که به تازگی تشخیص داده شده شامل موارد زیر می‌شود:

• کم آوردن نفس
• درد در قفسه‌ی سینه
• کم شدن توانایی فرد برای ورزش
• احساس خستگی زودهنگام

هم‌چنین بسته به شدت نارسایی، نحوه‌ی درمان متفاوت است. برای برخی کافی است که به دقت وضعیت خود را تحت نظر داشته باشند، ولی برخی دیگر به دارو و جراحی نیازدارند. بسیار مهم است که برای مراقبت بعد از درمان مرتب نزد پزشک بروید. شاید روش درمان، باعث بهبود نارسایی قلب نشود اما به شما کمک می‌کند که زندگی فعال و مفیدی داشته باشید. هم‌چنین خطر ایجاد سایر اختلالات قلب مانند عفونت، از کار افتادن قلب و سکته کاهش پیدا می‌کند.

درمان نارسایی مادرزادی قلب

پزشک بسته به نوع و شدت نارسایی، روش‌های مختلفی برای درمان پیشنهاد می‌کند. نارسایی بعضی نوزادان به مرور زمان برطرف می‌شود. اما ممکن است بعضی دیگر به درمان جدی نیاز داشته باشند. این روش ها شامل موارد زیر است:

دارو

داروهای مختلفی به عملکرد بهتر قلب کمک می‌کند. می‌توان از بعضی از این داروها برای جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون یا کنترل ضربان غیرعادی قلب استفاده کرد.

دستگاه های قابل کاشت

با استفاده از برخی دستگاه‌های خاص، مانند دستگاه شمارش ضربان قلب و کاردیوورتر فیبریلاتور قابل کاشت، می‌توان از بروز برخی مشکلات ناشی از نارسایی مادرزادی قلب جلوگیری کرد.

سوند

سونداژ به پزشک اجازه می‌دهد تا بدون باز کردن قفسه‌ی سینه و قلب، به درمان بعضی از نارسایی‌های مادرزادی قلب بپردازد.

جراحی باز

اگر استفاده از سوند برای درمان نارسایی مادرزادی قلب کافی نباشد، از این نوع جراحی استفاده می‌شود. پزشک برای بستن حفره‌ی قلب، ترمیم دریچه‌ی قلب یا انبساط عروق، جراحی باز انجام می‌دهد.

پیوند قلب

درموارد نادری که نارسایی قلب چنان پیچیده است که نمی‌توان آن را درمان نمود، نیاز به پیوند قلب احساس می‌شود. حین این عمل، قلب سالمی از طرف اهدا کننده جایگزین قلب کودک می‌شود. 

مشکلات احتمالی نارسایی مادرزادی قلب

• نارسایی مادرزادی قلب
• رشد و تکامل تدریجی
• مشکل در ضربان قلب
• سیانوز- اگر نارسایی باعث شود خون سرشار از اکسیژن با خونی که اکسیژن کمی دارد ترکیب شود، پوست کودک کبود می‌شود که به این حالت سیانوز گفته می‌شود.
• سکته
• مشکلات حرکتی
• نیاز به مراقبت دائم

پیشگیری

• در دوران بارداری از موارد خطرناک بپرهیزید

هنگام بارداری، کار با مواد رنگی و شوینده‌هایی را که بوی شدید دارند به دیگران بسپارید. بدون مشورت با پزشک دارو مصرف نکنید. از نوشیدن الکل و مصرف سیگار هنگام بارداری دست بکشید.

• مولتی ویتامین و فولیک اسید بخورید

تحقیقات نشان داده که مصرف روزانه 400 میکروگرم فولیک اسید، خطر نارسایی مغز و نخاع را در نوزاد کاهش می‌دهد و ممکن است به کاهش خطر ابتلا به نارسایی قلب هم کمک کند.

• وضعیت‌های مزمن بالینی را کنترل کنید

اگر مبتلا به دیابت هستید، قبل از باردار شدن از تحت کنترل بودن میزان قندخون اطمینان حاصل کنید.همین طور برای کنترل بیماری حین حاملگی با پزشک مشورت کنید.

• واکسن سرخجه (سرخجه ی آلمانی) بزنید

اگر واکسن سرخجه نزده اید، از قرار گرفتن در معرض این بیماری جلوگیری کنید و درمورد روش‌های پیشگیری با پزشک صحبت کنید.

 

چکیده

به نارسایی در ساختار قلب یا رگ‌های اصلی هنگام تولد، نارسایی مادرزادی قلب گفته می‌شود. نشانه‌ها و علائم آن به نوع خاص نارسایی بستگی دارد. علائم می‌تواند آشکار نباشد یا آن قدر جدی باشد که جان فرد را به خطر بیندازد.