کۆنترین چاوی دەستکردی جیهان
کاتی پێویست بۆ خوێندنەوە: ۲یەکەم و کۆنترین چاوی دەستکردی جیهان هی ژنێکە لە نێوان ساڵانی 25 بۆ 30 ساڵیدا کە لە دوای دۆزینەوەی شوێنەواری لە شاری سووتاوی سەر بە پارێزگای سیستان و بەلوچستان دۆزراوەتەوە بە پێی توێژینەوەکان، ڕەنگە لەشی ژنەکە زیاتر لە 4800 ساڵ بێت.چاوی پرۆستیکی شێوەیەکی نیمکرۆمی هەیە و ئەندازەکەی کەمێک زیاتر لە 2.5 سانتیمەتر (1 ئینچ) هەیە. پێکهاتەکانی زۆر سووکن و ڕەنگە لە پەیستی قیر پێکبێت و هەروەها ڕووکەشی چاوی دەستکرد بە چینێکی باریکی زێڕ داپۆشراوە و بە بازنەیەکی ناوەندی نەخشێنراوە (نیشاندەری ئەنیبیس) و هێڵە زێڕینەکان وەک تیشکی خۆر وەک کەڵەکەکانی چاو نەخشێنراوە کونی جوان لە هەردوو لای چاو دروست کراوە کە لە ڕێگەیەوە دەزووێکی زێرین دەتوانێت چاوە پڕۆستیکیەکە لە شوێنی خۆی بهێڵێتەوە.
دۆزینەوەی کاسەی سەری نەشتەرگەری کراوی کچێکی تەمەن 13 ساڵ لە شاری سووتاودا مێژووی پزیشکی ڕاستەقینەی ئێرانی ئاشکرا کرد، و شوێنەوارناسان لە شاری سووتاو وەک گرنگترین ناوچەی شوێنەواری لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان لە کاتی هەڵکۆڵینەکانی ساڵی 1977 و لە گۆڕێکی بەکۆمەڵدا کە نزیکەی 4800 سال پیش و لە نێو ئاسەواری ئێسکی 13 کەسی بەخاک سپێردراودا دۆزییەوە، کوپڵێکی گەنجیان دۆزیەوە کە لە بەشی ڕاستیان بڕینی قووڵ وەک سێگۆشەیە هەیە و لەسەر بنەمای تێبینی زوو لەلایەن شوێنەوارناسان و دواتر توێژینەوەی مرۆڤناسان، نەشتەرگەرییەکە بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشی هایدرۆسفالۆس لەسەر ئەم سەرە ئەنجام دراوە. دوای دۆزینەوەی ئەم کەلە سەرە و دۆزینەوەی وەڵام بۆ چەند پرسیارێک کتێبێک بەناوی کۆکراوەی وتارەکان لە شاری سوتاو لەلایەن( سید منصور سید سجادی)نووسراوە و تێیدا وتارەکانی (حوسێن سەرحەدی) و( ڕۆحوڵا شیرازی) و ( حوسێن مورادی )کۆکراوەتەوە. لە بەشێکی کتێبەکەدا ئەنجامەکانی خوێندنی ئەم کاسە سەرە نووسراوە: لە لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکاندا کە لەسەر ئەم سەرە ئەنجام دراوە، ڕەگەزی خاوەنەکەی، مێ، دەستنیشان کراوە و تەمەنەکە نزیکەی 18 ساڵ دەخەمڵێنرێت و لە بەشی خوارەوەی ڕەگی ڕاستی چەناگەی، لە ئێسکەکان شکانێک هەبووە . سکڵەکە دووبارە تاقیکرایەوە و پێداچوونەوەی بۆ کرا و تەمەنی یەکلاکەرەوەی 13 ساڵ دیاری کرا بە تەمەنێکی نزم یان بەرزی 6 بۆ 9 مانگ. سەری ناوبراو قەبارەیەکی زۆری هەبوو لە ڕووی قەبارەوە، زیاتر بەهۆی گەورەبوونی لەڕادەبەدەر لە بەشی ناوەندی و لە هەردوو لاوە، ئێسکی پاریتاڵ بوە. هەروەها لە ڕوانگەیەکی ئاسۆییەوە تێبینی ئەوە کرا کە بەشەکانی چەپی پشتی سەری لە بەشی ڕاستی کاسە سەرەکە گەورەترن، لە کاتێکدا بەشی پێشەوەی ڕاستی ناو کاسە سەرەکە لە لای چەپی دیارترە، بۆیە دەموچاوی ئاسایی دیارە، بەڵام ئەم کەسە سەری زۆر گەورەی هەیە، لە کاتێکدا بەرزییەکی ئاسایی هەیە. پزیشکەکانی شاری سووتاو نەشتەرگەرییەکەیان ئەنجامدا، بەڵام نەخۆشەکە بەلایەنی کەمەوە چەند مانگێک دوای نەشتەرگەریەکە زیندوو مابوو و دواتر گیانی لەدەستدابوو.
ڕای بەکارهێنەر
Number of pending reviews7