سرطان پروستات همان‌طور که از نامش مشخص است، غدۀ پروستات را درگیر می‌کند. پروستات غده‌ای گردویی شکل در مردان است که مایع منی تغذیه کننده و انتقال دهندۀ اسپرم را تولید می‌کند. سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در میان مردان است. این بیماری که معمولاً به آهستگی رشد می‌کند، در ابتدا فقط محدود به غده پروستات می‌شود و ممکن است آسیبی جدی را در این ناحیه به وجود نیاورد. هرچند بعضی گونه‌های آن سرعت رشد آهسته‌ای دارد و به حداقل درمان نیاز دارد یا حتی درمان آن ضرورتی ندارد، گونه‌های دیگر این نوع سرطان تهاجمی است و می‌تواند به سرعت پخش شود.

علائم سرطان پروستات

علائم این بیماری ممکن است پنهان باشد و در بعضی موارد هیچ نشانه‌ای ندارد یا این نشانه‌ها در مراحل اولیه مشخص نمی‌شود.

سرطان پروستات پیشرفته‌تر علائم و نشانه‌هایی از قبیل موارد زیر را ایجاد می‌کند:

• دشواری در ادرار کردن
• کاهش فشار جریان ادرار
• وجود خون در مایع منی
• احساس ناراحتی در ناحیه لگن
• درد استخوانی
• اختلال نعوظ

مشکلات ادراری

چون غده پروستات زیر مثانه قرار دارد و میزراه (مجرای خروج ادرار) را دربرگرفته است، مشکلات ادراری یکی از علائم شایع سرطان پروستات است. با توجه به موقعیت خاص غده پروستات، اگر تومور پروستات بزرگ شود، به مثانه یا میزراه فشار می‌آورد و مشکلاتی را برای بیمار تولید می‌کند.

مشکلات ادراری شامل موارد زیر می‌شود:

• تکرر ادرار
• آهسته‌تر از حد معمول شدن جریان ادرار
• وجود خون در ادرار (هماچوری)

مشکلات جنسی

اختلال نعوظ یکی از علائم این بیماری است. اختلال نعوظ که ناتوانی جنسی مردان یا عنن نیز گفته می‌شود، عارضه‌ای است که توانایی مرد را برای رسیدن به نعوظ (شق شدن آلت) و حفظ نعوظ مختل می‌کند. وجود خون در مایع منی بعد از نعوظ نیز یکی از علائم این سرطان به شمار می‌رود.

درد و بی‌حسی

سرطان متاستاتیک به سرطانی گفته می‌شود که از نقطۀ شروع اولیه در دیگر ناحیه‌های بدن پخش شده باشد. سرطان پروستات غالباً به استخوان‌ها متاستاز می‌دهد. پخش شدن سرطان در استخوان‌ها باعث احساس درد در ناحیه‌های زیر می‌شود:

• لگن
• کمر و پشت بدن
• قفسه سینه

چنانچه سرطان در نخاع منتشر شده باشد، پاهای بیمار بی‌حس می‌شود و بیمار کنترل مثانه را از دست می‌دهد.

علائم اولیه سرطان پروستات

از آنجایی که غده پروستات به مثانه و میزراه نزدیک است، چنانچه تومور بدخیم پروستات رشد کند، ممکن است علائم ادراری، به ویژه در مراحل اولیه بروز یابد. تومور بسته به اندازه و ناحیۀ رشد ممکن است به میزراه فشار بیاورد و آن را منقبض کند و در نتیجه مانع از خروج ادرار شود. بعضی نشانه‌های اولیه این بیماری عبارت است از:

• احساس درد سوزان و شدید هنگام ادرار کردن
• دشواری در ادرار کردن یا قطع و وصل شدن ناراحت کننده جریان ادرار
• تکرر ادرار شدید در عصرها
• از دست دادن کنترل مثانه و بی‌اختیاری ادرار
• کاهش جریان یا سرعت ادرار
• وجود خون در ادرار (هماچوری)
• وجود خون در مایع منی
• اختلال نعوظ (راست نشدن آلت)

این بیماری ممکن است متاستاز بدهد، منتشر شود و تومورهایی را در اندام‌های مجاور یا استخوان‌ها ایجاد کند. چنانچه بیماری در ستون فقرات منتشر شود، عصب‌های نخاعی را تحت فشار قرار می‌دهد. علائم زیر بیانگر متاستاز تومور بدخیم پروستات است:

• ورم کردن پاها یا ناحیه لگن
• بی‌حس شدن یا احساس درد شدید و طاقت‌فرسا در مفصل ران، پا یا پایین پا
• درد کشنده و تسکین‌ناپذیر استخوانی که زمینه را برای ترک خوردن و شکستن استخوان آماده می‌کند.

علائم تومور بدخیم غده پروستات در تمام بیماران یکسان نیست. بالا رفتن میزان آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون متداول‌ترین و شناخته شده‌ترین علامت اولیۀ بدخیمی دوره‌ای پروستات است؛ این نکته اهمیت آزمایش معمولی PSA را برای تخمین میزان پیشرفت بیماری و بررسی نشانه‌های عود سرطان بیشتر می‌کند. بیماران باید هرگونه نشانه یا علامت جدید را به پزشک معالجشان اطلاع بدهند. از این گذشته این بیماری علائمی نیز دارد که خاص این بیماری هستند.

علل بروز سرطان پروستات

علل بروز این بیماری هنوز مشخص نیست. این بیماری با پدیدار شدن چند سلول کوچک غیرعادی در پروستات شروع می‌شود. عامل‌های زیر خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد:

• سن: خطر ابتلا به این بیماری همگام با افزایش سن، بیشتر می‌شود.
• نژاد: مردان سیاه‌پوست بنابه دلایلی نامشخص بیشتر از مردانی از نژادهای دیگر مستعد ابتلا به سرطان پروستات هستند. همچنین احتمال تهاجمی بودن یا پیشرفت کردن سرطان پروستات در مردان سیاه‌پوست بیشتر است.
• سابقه خانوادگی: میراث خانوادگی یکی از دلایل مهمی است که در بروز علائم سرطان پروستات نقش دارد. اگر مردی در خانواده‌ای دچار سرطان پروستات شده باشد، دیگر مردان خانواده نیز بیشتر در معرض خطر قرار دارند. همچنین چنانچه در خانواده‌ای سابقۀ وجود ژن‌های افزایش دهندۀ خطر ابتلا به سرطان سینه (BRCA1 یا BRCA2) وجود داشته باشد یا اگر تعداد قابل توجهی از اعضای یک خانواده مبتلا به سرطان سینه بوده باشند، خطر ابتلا به سرطان پروستات نیز برای مردان آن خانواده بالاتر خواهد بود.
• چاقی
• تغییرات ژنتیک
• عامل‌های محیطی: محل زندگی نیز در ابتلا به سرطان پروستات نقش دارد.

عوارض ابتلا به سرطان پروستات

انتشار یا متاستاز سرطان پروستات

علائم سرطان پروستات معمولاً زمانی بروز می‌یابد که سرطان متاستاز داده باشد. سرطان پروستات عموماً در اندام‌های مجاور مانند مثانه پخش می‌شود یا از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به استخوان‌ها یا اندام‌های دیگر می‌رسد. منتشر شدن سرطان پروستات در استخوان‌ها درد و شکستگی استخوان‌ها را در پی دارد. زمانی که بیماری در ناحیه‌های دیگر بدن پخش می‌شود، همچنان احتمال واکنش نشان دادن سرطان به درمان و کنترل کردن آن وجود دارد، اما بعید است که بتوان آن را به طور کامل درمان کرد.

بی‌اختیاری ادرار

هم سرطان پروستات و هم روش‌های درمان آن می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار شود. درمان بی‌اختیاری ادرار به نوع و شدت بی‌اختیاری و احتمال بهبود آن به مرور زمان بستگی دارد. برای درمان بی‌اختیاری از روش‌هایی مانند درمان دارویی، سوندگذاری و جراحی بهره گرفته می‌شود.

اختلال نعوظ

اختلال نعوظ یکی از پی‌آمدهای سرطان پروستات یا درمان‌های آن مانند جراحی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی است. مصرف دارو، استفاده از پمپ خلأ برای رسیدن به نعوظ و جراحی از روش‌های درمان اختلال نعوظ به شمار می‌آید.

پیشگیری

راهکارهای بسیاری برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد، اما زمانی که علائم پروستات بروز می‌یابد، این راهکارها دیگر فایده‌ای نخواهد داشت. با رعایت توصیه‌های زیر می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.

گنجاندن میوه و سبزیجات فراوان در رژیم غذایی

علاوه بر مصرف میوه و سبزیجات فراوان باید از خوردن غذاهای پرچرب نیز خودداری کنید. مواد مغذی و ویتامین‌های فراوان موجود در میوه و سبزی به حفظ سلامت بدن کمک می‌کند.

ورزش کردن در اکثر روزهای هفته

متخصصین معتقدند که ورزش یکی از موثرترین روش‌ها برای بهبود سلامت عمومی بدن است. به علاوه ورزش کمک می‌کند تا وزن بدن را در حد مطلوبی نگه دارید و روحیه و خلق و خویتان را نیز بهتر می‌کند. شواهد موجود نشان می‌دهد، میزان PSA در خون مردانی که ورزش نمی‌کنند، بالاتر است، حال آن که مردان ورزشکار کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. اگر می‌خواهید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید، سعی کنید اکثر روزهای هفته ورزش کنید. به آهستگی پیش بروید و وقتی بدنتان به ورزش کردن عادت کرد، هر روز زمان بیشتری ورزش کنید.

کنترل وزن

اگر وزن فعلیتان در حد سالمی است، سعی کنید وزنتان را از طریق ورزش مداوم در همین حد نگه دارید. اگر لازم است که وزنتان را کم کنید، بیشتر ورزش کنید و میزان مصرف کالری روزانه را کاهش دهید. اگر لاغر شدن برایتان سخت است، بهتر است از پزشک یا متخصص تغذیه بخواهید تا رژیم لاغری مناسبی را به شما توصیه کند و سعی کنید به این رژیم لاغری پایبند بمانید.

مشورت با پزشک دربارۀ احتمال ابتلا به سرطان پروستات

مردان مستعد ابتلا به این سرطان می‌توانند خطر بروز این عارضه را از طریق مصرف دارو یا روش‌های درمانی دیگر کاهش دهند. نتایج چند مطالعه حکایت از آن دارد که مصرف مهار کننده‌های 5 ـ آلفا ردوکتاز، از قبیل فیناستراید (پروپشیا، پروپسکار) و دوستاستراید (آوودارت) خطر کلی بروز این بیماری را کاهش می‌دهد. این داروها به منظور تحت کنترل درآوردن بزرگ شدن غده پروستات و درمان ریزش مو در مردان مصرف می‌شوند.

چکیده

سرطان پروستات غده پروستات را درگیر می‌کند که غده گردویی شکل کوچکی در مردان است. غده پروستات مایع منی تغذیه کننده و انتقال دهنده اسپرم را تولید می‌کند. این بیماری علائم مختلفی دارد که به اشکال مختلف در بیماران بروز می‌یابد. لازم است با این علائم آشنایی داشته باشید تا به محض مشاهده علائم و مشکوک شدن به ابتلا به این بیماری به پزشک مراجعه کنید.