یکی از روش‌های درمان سرطان، رادیوتراپی است که با استفاده از پرتوهای متمرکز، سلول های سرطانی را ازبین می‌برد. اصطلاح “رادیوتراپی” بیشتر برای رادیوتراپی بیرونی به کار می‌رود. حین این نوع رادیوتراپی، از یک ماشین خارج از بدن بیمار پرتویی با انرژی بالا ساطع می‌شود که نقطه‌ی مشخصی از بدن بیمار را هدف قرار می‌دهد.

دلیل انجام رادیوتراپی چیست؟

بیشتر از نیمی از بیماران مبتلا به سرطان، به عنوان بخشی از پروسه‌ی درمان از رادیوتراپی استفاده می‌کنند. پزشکان از آن برای درمان هرنوع از بیماری استفاده می‌کنند. هم‌چنین رادیوتراپی برای درمان برخی از تومورهای غیرسرطانی (خوش خیم) نیز موثر است.

حین مراحل مختلف سرطان و برای به دست آوردن نتایج متفاوت، می‌توان از رادیوتراپی استفاده کرد. رادیوتراپی در موارد زیر کاربرد دارد:

• تسکین علائم در سرطان پیشرفته
• به عنوان تنها روش درمان سرطان
• به همراه سایر روش های درمان
• برای کوچک کردن تومور قبل از انجام جراحی
• برای از بین بردن تومورهای سرطانی بعد از جراحی

عوارض جانبی

از اثرات جانبی رادیوتراپی می‌توان خستگی مفرط و ریزش مو را نام برد. ریزش مو تنها در ناحیه‌ی مورد درمان اتفاق می‌افتد. رادیوتراپی روی سلول‌های پوست نیز تاثیر می‌گذارد. تغییرات ناشی از رادیوتراپی شامل موارد زیر است:

• تاول
• خشکی پوست
• خارش
• کنده شدن پوست

ممکن است عوارض جانبی دیگری را نیز تجربه کنید:

• اسهال
• گوش درد
• زخم شدن دهان
• خشکی دهان
• حالت تهوع
• ناتوانی جنسی
• گلو درد
• آماس
• اختلال در قورت دادن
• اختلال در ادرار؛ مانند احساس درد هنگام ادرار یا احساس اضطرار
• استفراغ

اغلب این عوارض بعد گذشت دوماه از کامل شدن درمان، از بین می‌رود. گاهی ممکن است برخی عوارض، مدت طولانی‌تری باقی بماند یا 6 ماه یا بیشتر بعد از کامل شدن درمان ظاهر شود. این عوارض دیرهنگام  شامل موارد زیر است:

• اختلال در دهان
• مشکل مفاصل
• ادم لنفاوی یا تورم بافت‌ها
• ناباروری
• احتمال بروز مجدد سرطان

چطور برای رادیوتراپی آماده شویم؟

اولین قدم این است که مطمئن شوید این نوع از درمان برای شما مناسب است. هم‌چنین پزشک، بهترین مقدار و تناوب رادیوتراپی مناسب برای نوع و مرحله‌ی سرطان شما را تعیین می‌کند. گاهی پزشک تصمیم می‌گیرد که بهتر است در مراحل پیشرفته‌تر از رادیوتراپی استفاده شود. بنابراین ابتدا از روش‌های دیگرِ درمان بهره می‌برد. پیش از آن‌که تحت رادیوتراپی بیرونی قرار گیرید، کادر درمان شما را در جریان برنامه‌ها قرار می‌دهد تا از رسیدن پرتو به نقطه‌ی مورد نظر اطمینان حاصل شود. مراحل برنامه ریزی معمولا شامل زیر است:

شبیه سازی رادیوتراپی

1. بر روی تختی که برای درمان مورد استفاده قرارمی‌گیرد، دراز می‌کشید.
2. بی‌حرکت دراز کشیدن در زاویه‌ی مناسب برای موفق بودن درمان بسیار مهم است. بنابراین ممکن است کادر درمان از کوسن استفاده کند تا در بهترین زاویه‌ی ممکن قرار بگیرید.
3. سپس تحت سی تی اسکن یا اشعه ی ایکس قرار می‌گیرید تا میزان پیشروی سرطان و ناحیه‌ی تمرکز رادیوتراپی مشخص شود.
4. بعد از مشخص کردن بهترین ناحیه، کادر درمان آن نقطه را با یک تتوی کوچک علامت‌گذاری می کند. معمولا این خالکوبی به اندازه ی خال است. در برخی موارد، نیازی به تتوی دائم نیست.
5. حالا برای شروع رادیوتراپی آماده هستید.

اسکن

کادر درمان از شما می‌خواهد سی تی اسکن انجام دهید تا ناحیه‌ی مورد‌نظر برای درمان مشخص شود.

انتظار چه چیزی را باید داشته باشیم؟

معمولا رادیوتراپی بیرونی توسط شتابدهنده‌ی خطی،ماشینی که اشعه‌های پرانرژی را به سمت بدن شما می‌راند، هدایت می‌شود. وقتی روی تخت دراز می‌کشید،شتابدهنده ی خطی دور شما حرکت می‌کند تا پرتو از چند زاویه دریافت شود. می‌توان این شتابدهنده را مناسب با شرایط شما تنظیم کرد تا دقیقا به اندازه ی تجویز پزشک، دوز دریافت شود.

اغلب جلسات رادیوتراپی، پنج روز در هفته و به مدت 1 تا 10 هفته انجام می‌شود. مجموع تعداد جلسات به اندازه و نوع سرطان بستگی دارد. هرجلسه 10 تا 30 دقیقه به طول می‌انجامد. معمولا بیمار آخر هفته استراحت می‌کند که با این کار به ترمیم سلول‌های عادی کمک می‌شود. حین انجام این درمان، احساس درد نمی‌کنید. هم‌چنین در صورت لزوم می‌توانید از طریق دستگاه مخابره ی داخلی با کادر درمان خود ارتباط برقرار کنید. پزشکِ شما در اتاق مجاور روند درمان را تحت‌نظر دارد.

مراقبت‌های بعد از رادیوتراپی

در طول هفته‌های درمان، شما مورد آزمایش و عکسبرداری قرار می‌گیرید تا پزشک واکنش سرطان به رادیوتراپی را بررسی کند. همین‌طور از طریق عکس و آزمایش مشخص می‌شود که آیا نیازی به ایجاد تغییر در پروسه‌ی درمان هست یا خیر. اگر بعد از رادیوتراپی متوجه عوارض جانبی -هرچند عوارض قابل انتظار- شدید، در جلسه‌ی بعد این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. گاهی حتی تغییرات کوچک در کاهش عوارض جانبی موثر خواهد بود. دست کم ممکن است توصیه یا دارویی به شما داده شود تا درد شما تسکین یابد.