تێگەیشتن و ڕووبەڕووبوونەوەی نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ

ژیان لە جیهانێکی خێرا و سەرقاڵیدا هەندێک جار دەتوانێت هەست بە سەرسوڕمان و سەرگێژخواردنمان بکات. بەڵام بۆ هەندێک کەس ئەم هەستانە دەتوانن بگۆڕدرێن بۆ شتێکی زۆر دڵتەزێنتر و دەبێتە هۆی هێرشی ترس و دڵەڕاوکێ و کاریگەری لەسەر ژیانی ڕۆژانە دەبێت. لەم بابەتەدا، ئێمە نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ و نیشانەکانی و هۆکارە ئەگەرییەکان و ستراتیژییە پراکتیکییەکان بۆ بەڕێوەبردن و زاڵبوون بەسەریدا دەکۆڵینەوە.

نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ چییە؟

نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ نەخۆشییەکی دڵەڕاوکێیە کە بە هێرشی ترس و دڵەڕاوکێی زۆر و چاوەڕواننەکراو دەناسرێتەوە. ئەم هێرشانە بریتین لە ماوەی چڕ و پڕی ترس یان ناڕەحەتی کە لە ماوەی چەند خولەکێکدا دەگاتە لوتکە و زۆرجار نیشانە جەستەییەکانی وەک لێدانی خێرای دڵ، سەختی هەناسەدان، لەرزین، ئارەقکردنەوە و هەستکردن بە مەرگایەتی نزیک لەگەڵدایە. لەوانەیە ئەو کەسانەی تووشی نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ بوون لە ترسی بەردەوامدا بژین کە هێرشی داهاتوو کەی ڕوودەدات، ئەمەش دەبێتە هۆی دڵەڕاوکێ و سنووردارکردنی بەرچاوی شێوازی ژیان.

نیشانە جەستەییەکان:

لێدانی خێرای دڵ یان دڵە تەپەی دڵ

تەنگی هەناسە یان زۆر هەناسەدان

ئارەقکردنەوە و لەرزین

ئێشەی  یان ناڕەحەتی سنگ

سکچوون یان ناڕەحەتی سک

سەرگێژخواردن یان سەرسوڕان

خنکاندنی یان هەستکردن بە مەرگەساتی نزیک

نیشانە مەعریفی و سۆزدارییەکان:

ترس لە لەدەستدانی کۆنتڕۆڵ یان شێتی

ترس لە مردن

هەستکردن بە جیابوونەوە لە خود یان واقیع

هەستکردن بە دڵەڕاوکێ و تێکچوون

هۆکاری تێکچوونی ترس و دڵەڕاوکێ چییە؟

لە کاتێکدا هۆکاری وردی نەخۆشیی ترس و دڵەڕاوکێ ڕوون نییە، بەڵام پێدەچێت تێکەڵەیەک لە هۆکارە بۆماوەییەکان و ژینگەییەکان ڕۆڵیان هەیە لە گەشەکردنیدا. هەندێک لە هۆکارە ئەگەرییەکان بریتین لە:

هۆکارە بایۆلۆژییەکان: ناهاوسەنگی لە گواستەرە دەمارییەکان، وەک سیرۆتۆنین و نۆرئەپینفرین، ڕەنگە ڕۆڵیان هەبێت. هەروەها وا بیردەکرێتەوە کە ئەم نەخۆشییە لە خێزانەکاندا بەڕێوەدەچێت، ئەمەش ئاماژەیە بۆ مەیلی بۆماوەیی بۆ ئەم نەخۆشییە.

هۆکارە ژینگەییەکان: ڕووداوە زەبربەخشەکانی ژیان، وەک لەدەستدانی کەسێکی ئازیز، ئازاردانی جەستەیی یان سۆزداری، یان گۆڕانکارییە گەورەکانی ژیان، دەتوانن وەک هۆکارێک بۆ تێکچوونی ترس و دڵەڕاوکێ لە کەسانی ئامادەدا کاربکەن.

هۆکارە مەعریفیەکان: هەندێک تایبەتمەندی کەسایەتی، وەک هەستیاری بەرزی دڵەڕاوکێ یان مەیلی کارەسات، دەتوانن ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ زیاد بکەن.

بەڕێوەبردنی نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ: ستراتیژییەکان بۆ ڕزگاربوون

داوای یارمەتی پیشەیی بکە: ڕاوێژکردن لەگەڵ کەسێکی پسپۆڕی تەندروستی دەروونی، وەک پزیشکی دەروونی یان دەروونناس، بۆ دەستنیشانکردنی ورد و چارەسەری تاکەکەسی زۆر گرنگە. لەوانەیە پێشنیاری تێکەڵەیەک لە چارەسەرکردن، دەرمان، یان دەستێوەردانەکانی تر بکەن.

چارەسەری ڕەفتاری مەعریفی (CBT): CBT دەتوانێت زۆر کاریگەر بێت لە چارەسەرکردنی نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێدا. یارمەتی خەڵک دەدات شێوازی بیرکردنەوەی نەرێنی دەستنیشان بکەن و دەستکاری بکەن، تەحەدای بیروباوەڕە ناعەقڵانیەکان بکەن، و ستراتیژییەتی ڕووبەڕووبوونەوەی کاریگەر پەرەپێبدەن بۆ بەڕێوەبردنی هێرشی ترس و دڵەڕاوکێ کاتێک ڕوودەدەن.

تەکنیکەکانی ئیسراحەت: پراکتیزەکردنی تەکنیکەکانی ئیسراحەت، وەک ڕاهێنانی هەناسەدانی قووڵ، مێدیتەیشن، وردبینی و ئیسراحەتکردنی ماسولکەکانی پێشکەوتوو، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی نیشانەکانی دڵەڕاوکێ و زیادکردنی باشی گشتی.

گۆڕینی شێوازی ژیان: گرتنەبەری شێوازی ژیانی تەندروست کە وەرزشی بەردەوام و خۆراکی هاوسەنگ و خەوی گونجاو و کەمکردنەوەی خواردنەوەی کافاین و کحول لەخۆدەگرێت، یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکانی نەخۆشییەکە.

دەرمان: ڕێگریکەری هەڵبژێردراوی وەرگرتنەوەی سیرۆتۆنین (SSRI): SSRI، وەک فلۆکسیتین و سێرترالین، بە شێوەیەکی باو دەرمانی دژە خەمۆکی دەنووسرێت کە یارمەتیدەرە لە ڕێکخستنی ئاستی گواستەرە دەمارییەکان لە مێشکدا و کەمکردنەوەی نیشانەکانی دڵەڕاوکێ.

ئەنجام :

ژیان لەگەڵ تێکچوونی ترس و دڵەڕاوکێ دەتوانێت جێگەی تەحەدا بێت، بەڵام لەبیرت بێت کە بژاردەی چارەسەری کاریگەر هەیە بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکانی. گەڕان بەدوای یارمەتی پیشەیی لە دابینکەرانی تەندروستی دەروونی، لەوانەش چارەسەرکەران و پزیشکی دەروونی، زۆر گرنگە بۆ دەستنیشانکردنی ورد، بەرنامەکانی چارەسەری کەسی و پشتگیری بەردەوام. بە تێکەڵەیەکی باشی چارەسەرکردن، دەرمان و ستراتیژییەکانی چاودێری خۆ، ئەو کەسانەی کە تووشی نەخۆشی ترس و دڵەڕاوکێ بوون دەتوانن ژیانێکی تەواو و هاوسەنگ بژین بەبێ ئەوەی بەدەست چەتاڵەکانی هێرشی ترسەوە بچن.