شێرپەنجەی مەمک یەکێکە لەو شێرپەنجە باوانەی کە تووشی ئافرەتان دەبێت لە سەرانسەری جیهاندا. لەوانەیە ئەم نەخۆشییە لە پیاوانیشدا ڕووبدات، بەڵام زۆر زیاتر لە ئافرەتاندا بڵاودەبێتەوە. تێگەیشتن لە بنەماکانی شێرپەنجەی مەمک و هۆکارەکانی مەترسی و دەستنیشانکردن و بژاردەکانی چارەسەرکردن زۆر گرنگە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم نەخۆشییە، ئەم نەخۆشییە لە خانە نائاساییەکانی ناو شانەکانی مەمکەوە دەست پێدەکات و بەزۆری لە قۆناغە سەرەتاییەکاندا بێ نیشانەیە، بەڵام لەگەڵ بەرەوپێشچوونی نەخۆشییەکە، نیشانەکانی وەک وەکو گرێیەک لە مەمکدا، گۆڕانکاری لە شێوە و شێوەی مەمکدا، دەردانی نائاسایی لە گۆی مەمکەوە، گۆڕانکاری لە پێستی مەمکدا، ئازار لە مەمکدا و ئاوسانی گرێ لیمفاوییەکانی ناو چەناگە دەردەکەون. ئەگەر چارەسەر نەکرێت، شێرپەنجەی مەمک دەتوانێت بۆ بەشەکانی تری جەستە بڵاوبێتەوە و ئەگەری هەیە مەترسی لەسەر ژیان دروست بکات.

هۆکارەکانی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک:

ڕەگەز: ژنان زیاتر تووشی شێرپەنجەی مەمک دەبن بە بەراورد بە پیاوان.

تەمەن: ئەگەری تووشبوون بەم نەخۆشییە لەگەڵ تەمەندا زیاد دەکات.

مێژووی خێزانەکەت:ئەگەر ئەندامێکی خێزانەکەت تووشی شێرپەنجەی مەمک بوو، ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک زیاد دەکات.

گۆڕانی جین: هەندێک گۆڕانی جین وەک BRCA1 و BRCA2 مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک بە شێوەیەکی بەرچاو زیاد دەکەن.

مێژووی کەسی تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک: ئەو خانمانەی پێشتر تووشی شێرپەنجەی مەمک بوون، مەترسی دووبارە تووشبوون بەم نەخۆشییەیان لەسەرە.

خواردنەوەی کحولات: زۆر خواردنەوەی کحول ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک زیاد دەکات.

قەڵەوی: قەڵەوی، بەتایبەتی لە ژنانی دوای وەستانی سوڕی مانگانە، ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجە مەمک زیاد دەکات.

ناچالاکی جەستەیی: ناچالاکی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک زیاد دەکات.

دووگیانی لە تەمەنێکی گەورەتر: سوڕی مانگانە لە تەمەنێکی بچووکدا و وەستانی سوڕی مانگانە لە تەمەنێکی گەورەتردا ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک زیاد دەکات

شیر نەدان: شیرپێدان ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک کەم دەکاتەوە

دەستنیشانکردنی شێرپەنجەی مەمک

شێوازەکانی سکرینکردنی شێرپەنجەی مەمک بریتین لە مەمۆگرافی، سۆنەر، پشکنینی کلینیکی مەمک و خۆپشکنین. ئەگەر گرێیەکی گوماناوی یان نائاسایی دۆزرایەوە، لەوانەیە پشکنینی زیاتری دەستنیشانکردن وەک بایۆپسی ئەنجام بدرێت بۆ پشتڕاستکردنەوەی بوونی خانە شێرپەنجەییەکان.

قۆناغە سەرەتاییەکانی گەشەی شێرپەنجەی  مەمک

چارەسەری سەرەتایی شێرپەنجەی مەمک لە زۆربەی حاڵەتەکاندا ئەوە دەردەخات کە ئەم نەخۆشییە تەنها لە سەنتەری مەمک و لیمفەکاندا دەستنیشان دەکرێت، بەتایبەتی لە چەناگەدا. پسپۆڕان گەشەی شێرپەنجەیی سەرەتایی مەمکیان بەسەر قۆناغەکانی یەکەم و دووەم و سێیەمدا دابەشکردووە. ئەگەر گەشەی شێرپەنجەیی لە دەرەوەی مەمک و وەرەمی لیمفی ئەکسیل بدۆزرێتەوە، پێی دەوترێت میتاستازیس کە قۆناغی چوارەمە. گەشەی گوازراوەی نەخۆشییە شێرپەنجەییەکان لە ئێسک، جگەر، سییەکان، یان وەرەمی لیمفاویدا لە دەرەوەی ئەکسیلا دەبینرێت، سەرەڕای ئەوەی کە دەتوانێت لە هەر ئەندامێکدا ڕووبدات. هەرچەندە ئەم نەخۆشییە شێرپەنجەییەکان لەم ئەندامانەدا گەشە دەکات، بەڵام هێشتا بە گەشەیەکی شێرپەنجەیی مەمک دادەنرێت. بۆ نموونە کاتێک نەخۆشی شێرپەنجەیی مەمک بە شێوەیەکی فێڵبازانە بڵاودەبێتەوە، ئەوە نەخۆشی ئێسک نییە، بۆیە چارەسەرەکەی پەیڕەوی لە ڕێگا ئاساییەکانی چارەسەرکردنی شێرپەنجەی مەمک دەکات.

هەروەها ئەم نەخۆشییە بە پشتبەستن بەو پەیوەندییەی لەگەڵ وەرگرەکانی هۆرمۆنی ئیسترۆجین و پرۆجسترۆن هەیەتی دەستنیشان دەکرێت. بەم شێوەیە تایبەتمەندە بە ER-پۆزەتیڤ (وەرگری ئیسترۆجین-پۆزەتیڤ) و PR-پۆزەتیڤ (وەرگری پرۆجسترۆن-پۆزەتیڤ). هەروەها پشکنینی وەرەمەکان دەکرێت بۆ ئەوەی پرۆتینێکیان هەیە کە پێی دەوترێت HER2. نەخۆشەکان دەرمانی تایبەت وەردەگرن بەپێی ئەوەی کام لەمانە وەرەمەکەیان دەرئەبڕێت.

ڕێگاکانی چارەسەرکردن:

چارەسەری شێرپەنجەی مەمک بەندە بە هۆکاری جۆراوجۆر وەک قۆناغی شێرپەنجەکە و جۆری خانە شێرپەنجەییەکان و تەندروستی گشتی کەسەکە. بژاردە باوەکانی چارەسەرکردن بریتین لە:

نەشتەرگەری: زۆرجار نەشتەرگەری یەکەم هەنگاوە بۆ چارەسەرکردنی شێرپەنجەی مەمک. لەوانەیە بریتی بێت لە لابردنی وەرەمەکە (لومپێکتۆمی) یان تەواوی مەمک (ماستێکتۆمی).

چارەسەری تیشکی: چارەسەری تیشکی تیشکی وزەی بەرز بەکاردەهێنێت بۆ ئامانجکردن و لەناوبردنی خانە شێرپەنجەییەکان. زۆرجار دوای نەشتەرگەری بەکاردێت بۆ لابردنی هەر خانەیەکی شێرپەنجەیی کە مابێتەوە.

• چارەسەری کیمیایی: چارەسەری کیمیایی بریتییە لە بەکارهێنانی دەرمان بۆ کوشتنی خانە شێرپەنجەییەکان. دەتوانرێت پێش نەشتەرگەری بدرێت بۆ بچووککردنەوەی وەرەمەکان یان دوای نەشتەرگەری بۆ کوشتنی هەر خانەیەکی شێرپەنجەیی کە مابێتەوە.
• چارەسەری هۆرمۆن: چارەسەری هۆرمۆنی بۆ شێرپەنجەی مەمک کە وەرگری هۆرمۆن پۆزەتیڤە بەکاردێت. کاردەکات بە ڕێگریکردن لە کارکردنی ئەو هۆرمۆنانەی کە دەبنە هۆی گەشەکردنی شێرپەنجە.
• چارەسەری ئامانجدار: دەرمانی چارەسەری ئامانجدار ئەو مۆلیکولە تایبەتانە دەکەنە ئامانج کە ڕۆڵیان هەیە لە گەشەی شێرپەنجەدا. زۆرجار لەگەڵ چارەسەرەکانی تردا بەکاردەهێنرێن.
• چارەسەری بەرگری: چارەسەری بەرگری بە بەهێزکردنی سیستەمی بەرگری لەش کاردەکات بۆ بەرەنگاربوونەوەی خانە شێرپەنجەییەکان. بژاردەیەکی چارەسەری ئومێدبەخشە بۆ هەندێک جۆری شێرپەنجەی مەمک.

خۆپاراستن لە شێرپەنجەی مەمک:

بە خۆراکی تەندروست (میوە و سەوزە و دانەوێڵەی تەواو)، وەرزشی بەردەوام، پاراستنی کێشی ئایدیاڵ و شیرپێدان، مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک کەم دەکرێتەوە.

ئەنجام :

شێرپەنجەی مەمک نیگەرانییەکی تەندروستی گرنگە کە کاریگەری لەسەر ملیۆنان کەس لە سەرانسەری جیهان هەیە. زیادبوونی هۆشیاری، دەستنیشانکردنی پێشوەختە، باشتربوونی بژاردە چارەسەرییەکان، و هەوڵە بەردەوامەکانی توێژینەوە کلیلی باشترکردنی ئەنجامەکانە بۆ ئەو کەسانەی کە شێرپەنجەی مەمکیان هەیە.