جۆرەکانی جیاوازی چارەسەرییەکانی شێرپەنجەی مەمک داگری چی دەبن؟

بەر لە هەموو باسێک، دەبێ بە ئێوە بڵێم کە شێرپەنجەی مەمک چییە. شێرپەنجەی مەک دەکرێ لە بەشەکانی جۆراوجۆری مەمک دەسپێبکات. زۆرترین شێرپەنجەکانی مەمک لەم بۆرییانەی کە شیر دەگوازنەوە بۆ سەیوانی دەوروبەری مەمک (لوو و تومۆرەکانی تێپەڕگە)، دەسپێدەکەن. هندکیش لەم ئەندامانەی کە شیر بەرهەم دێنن دەسپێدەکەن ( پەرەسەنییەکانی بێچارەسەری لۆبۆلار). سەرەڕای ئەمانە جۆرەکانی تری شێرپەنجەی مەمک بوونییان هەیە کە بە کەمی ئاسایی و سروشتینە.

بە کەمی بێچارەسەریهایەک لە تەنراوەی شانەکانی جۆراوجۆری خودی مەمک  پەرەسەنی دەکەن. بەم بێچارەسەرییانە سارکۆم یان لەنفۆم دەگوترێ بەڵام زۆر وێچووی تومۆرەکانی مەمک نینە.

کەچی جۆرەکانی جیوازی شێرپەنجەکانی مەمک ڕەنگە ببنە هۆی هەڵماسینی مەمک، بەڵام هەموو بەم شیوەیە نین. زۆرینەی شێرپەنجەکان مەمک لە مامۆگراڤییەکانی ناسینەوەی نەخۆشییەکان پێزانین دەکرێن و دەدۆزرێنەوە کە دەتوانن نەخۆشییەکان بەر لە قۆناغی بەدی هاتنییان و زۆربەیان بەر لە هەست پێکردنییان و بەر لە وەی کە نیشانەکانی بەدیار کەون دەکرێ پێیان بزانن و بیاندۆزنەوە. نەخۆشییەکان مەمک ناڕێکی لێکەوتەیی جۆراوجۆرییان هەیە کە ئێوە دەبێ بە شوێنییان دا بگەڕێن و بە پێی هەبوونییان بە پێشکەشکارانی خزمەتەکانی تەندرووستی ڕابگەیێنن.

کەچی دەبێ ئەمەش بزانن کە زۆربەی لوویەکان و گرێیەکانی مەمک مەترسیدار نینە و ناوی نەخۆشییان لێ نانێن.تومۆرە بێ مەترسییەکانی مەمک پەرەسەنییەکی نائاساییان هەیە بەڵام لە دەروەی مەمک پەرەسەنی ناکەن مەترسیدار نین ، بەڵام بە پێچەوانەی ئەوان، هندک لە جۆرەکانی هەڵماسیوی و هەڵتۆقیوی مەمک، دەکرێ بۆ ئافرەتێک مەترسی هەبوونی نەخۆشییەکانی مەمک بەدیبێنێت. هەر جۆرە هەڵماسین یان گۆڕانکاری مەمکەکان دەبێ لە لایەن پسپۆڕێکی تایبەتی چاوپێکەوتن و پشکنین بکرێ تاکوو پێیبزانە کە ئایا لە جۆری بەچارەسەرییە یان بێچارەسەری و ئەگرکوو لە داهاتوودا مەترسی بەدیهاتنی نەخۆشی بوونی هەبێ ئێوە ئاگادار دەکاتەوە.

چارەسەرییەکانی شێرپەنجەی مەمک ڕێزەیێکە کە لە قۆناغەکانی سەرەتایی نەخۆشی مەمک دەسپێدەکات و تاکوو مەترسیدارترین قۆناغی کە واتە متاستاز بەردەوام دەبێ.

چارەسەری سەرەتایی شێرپەنجەی مەمک لە زۆربەی بابەتەکان بەدیار دەکەوێت کە ئەم نەخۆشییە لە مەمک و ناوەندەکانی لەنفاوی، بە تایبەت لە بن هنگڵ ( ژێر باغەڵ) جێگای پێزانینییان هەیە. پسپۆڕەکان پەرەسەنی سەرەتایی بێچارەسەری شێرپەنجەی مەمکییان بە 3 قۆناغ دابەش کردووە.

لێژنەی بەڕێوبەرانی چەن لقی (ڕشتە) ئێمە لە لە سەر لوویەکان کار دەکەن هموو حەوتوویانە کۆبوونەوەیەک ڕێکدەخەن تاکوو سەبارەت بە هەر یەک لەم کەسانەی کە لە ڕێگەی ئێمەوە هاتوون گفتوگۆ بکەن. ئەم لێژنەیە ژوورێکی پڕ لە پسپۆڕە کە لێزانەکانی هەرە باشی چارەسەری نەخۆشییەکانی مەمکن. نەخۆشەکان لە یەک گریمانە و هەروەها هندک لە ئاکامەکانی کارناسی کراوە بەرژەوەند دەبن.

بە پێی وەی کە پەرەسەنی بێچارەسەری لە دەرەوەی مەمک و لوویەکانی لەنفاوی بن هنگڵ بدۆزرێنەوە و بوونییان هەبێت، متاستاز ناو دەنرێت کە قۆناغی چوارەمە. پەرەسەنی بێچارەسەری متاستاتیک لە ئێسکەکان، جەرگ، سییەکەکان و یان لوویەکانی لەنفاوی لە دەرەوەی بن هنگڵی دەبینرێن، سەرەڕای ئەمانە دەکرێ لە هەموو ئەندامەکانیتریش دا ببیندرێت. کەچی ئەمە لە ئەندامەکانی دیکە خەریک پەرەسەنییە، بەڵام ئێستاش بە ناوی پەرەسەری بێچارەسەری مەمک ناوی دەبەن. بۆ نموونە کاتێک کە بێچارەسەرییەکانی مەمک بە جۆرێکی نەشیاو و خراپ پەرەسەنی دەکات، نەخۆشی ئێسکی نییە، کەواتە دەبێ ڕێگەی چارەسەر کردنی نەخۆشییەکانی مەمکی بۆ بگرنە بەر.

شێرپەنجەی مەمک هەروەها بە پێی پەیوەندییەک کە لە گەڵ هەستێن و وەرگرەکانی هۆڕمۆنەکانی ئسترۆژێن و پڕۆژێسترۆن هەیە دەدۆزرێتەوە و پێزانینی دەکرێت . ئەمە بە ناوی ER- ئەرێنەیی (خاوەنی وەرگری ئسترۆژێن) و PR-ئەرێنەیی (خاوەنی وەرگری پڕۆژێسترۆن) نیشان دەدرێت. هەروەها تومۆرەکان لە ڕوانگەی هەبوونی پڕۆتینێک بە ناوی HER2 پشکنین دەکرێن. نەخۆشەکان بە پێی وەی کە تومۆرەکەیان کامە لەمانە دەسەلمێنێت، دەوایەکی تایبەتی وەردەگرن.

ئەم زانیارییانەی کە سەبارەت بە شێر پەنجەی مەمک دەبێ بیزانن

لەم ساڵانەی دوایی پێشکەوتوویی زۆر بەرچاو سەبارەت بە چارەسەری شێرپەنجە بۆ ڕزگار کردنی ژیان ئەنجام دراوە کە هیوا و کوڵوکۆیەکی نوێی بەدی هێناوە، لە جێگای ئەمە کە تەنیا یەک یان دوو هەڵبژاردە بوونییان هەبێت چەن ها هەڵبژاردەی چارەسەری لە بەر دەستی نەخۆش دابین کراوە.

لە بەشی دوایی، دەتوانن بەشەکانی جۆراوجۆری چارەسەری شێرپەنجەی مەمک و ناڕێکییەکانی لێکەوتەیی جۆراوجۆر ببینن و فێری بن، دەتوانن لە بارەی ئەم بابەتانە زانیاری بە دەست بێنن:

داڕێژەری چارەسەریتان

باس دەکرێ لە: جۆری چارەسەری بەردەست، چارەسەرییەکانی گونجاوتر، خاڵەکانی چارەسەری لە هەر کەمە لە قۆناغەکانی شێرپەنجە و هەڵسەنگاندنی چارەسەری شێرپەنجەی مەمک لە گەڵ داڕێژراوەکەتان.

ئاگاداری لە بیر و بۆچوونی پزیشکەکانی تر

باس دەکرێ لە: هۆی ئاگاداری لە بۆچوونی پزیشکەکانی تر سەبارەت بە داڕێژراوەی چارەسەریتان، ئەوەی کە چۆن بۆچوونییان بزانن و پاشی زنینی بۆچوونەکان دەبی چێ بکەن، ئەمانە گرنگترین بەشەکانی چارەسەری شێرپەنجەی مەمکی ئێوەیە.

نەشتەرگەری

باس دەکرێ لە : نەشتەرگەری چاودێریکاری لە مەمک ( لۆمپێکتۆمی)، ماستێکتۆمی، پێزانینی گرێی لەنفاوی و ئەم باسەی کە چە چاوەڕێیەک لە هەر کامییان هەیە.

هەروەها داگری : نەشتەرگەری بەرگریکار و چاکەسازی مەمک. نەشتەرگەری باوترین چارەسەری شێرپەنجەی مەمکە.

چارەسەری کیمیایی

باس دەکرێ لە: ئەوەی کە چارەسەری کیمیاییی چلۆن کاریگەری هەیە، چە کەسێک دەبێ کەڵکی لێوەربگرێت، جۆرەکان و تێکەڵاوکراوەکانی جۆراوجۆری و ناڕێکیەکانی لێکەوتەیی و شێوازی بەڕێوبردنییان چۆنە

ڕادیۆتڕاپی ( چارەسەری تۆخمەتیشکی)

باس دەکرێ لە: ڕادیۆتڕاپی چۆن کاریگەری هەیە، پرتودرمانی چگونه کار می کند، چە کەسێک دەبێ کەڵکی لێوەربگرێت، ناڕێکیەکانی لێکەوتەیی و کاتێک ئەنجام دەدرێت دەبێ چە چاوڕوانییەکمان هەبێ. ڕادیۆتڕاپی یەکێک لە سووکترین وئاسانترین چارەسەرییەکانی شێرپەنجەی مەمکە.

چارەسەییەکانی هۆرمۆنی

باس دەکرێ لە: پەیوەندی نێوان هۆرمۆنەکان و شێرپەنجەی مەمک و هەروەها  ئەوەی کە چۆن ڕێزەکانی جۆراوجۆری دەوایەکان – هەر وەک ERDs، SERM و کۆنتڕۆڵ کەرەوکانی ئارۆماتازی دەتوانن لە سەر ئەم پەیوەندییە کاریگەر بن. ناڕێکییەکانی کێکەوتەییش باس دەکرێن.

چارەسەرییەکانی بە ئامانج و مەبەستدار

باس دەکرێ لە: دەوایەکانی جۆراوجۆر چۆن کاریگەرییان هەیە، چە کەسانێک دەبێ کەڵکییان لێ وەربگرن، چۆن بەکارییان بێنن، ناڕێکییەکانی لێکەوتەیی و زانیارییەکانی گرنگ.

ئیمۆنۆتڕاپی

باس دەکری لە: ئیمۆنۆتڕاپی، جۆرەکانی جیاوازی و بۆ چە کەسانێک گونجاوە.

چارەسەری گشتی و ڕوانینی گشتی

باس دەکرێ لە: چۆنییەتی کەڵک وەرگرتن لە شێوازەکانی پزیشکی گشتی وەک پزیشکی دەرزی ئاژەنین، مۆدێیتێیشن و یوگا دەتوانێ تەواوکەرێکی باش سەرەڕای چارەسەری باوی پزیشکی. ئەم بەشە داگری تەکنیکەکانی چارەسەری تەواوکەرەوە و شێوازەکانی دۆزینەوەی پسپۆڕەکانی باوەڕپێکراو.

بەکارهێنانی دەوایەکان بە مەبەستی چارەسەری و کەم کردنەوەی مەترسی

باس دەکرێ لە: ڕێزەی باوەڕپێکراوی ئەم دەوایانەی کە بۆ چارەسەری و کەم کردنەوەی مەترسی تووش بوون بە شێر پەنجەی مەمک بەکارییان دەبەن هەر وەک کاریگەرییان، و چە کەسانێک دەبێ کەڵکی لێ وەربگرن و ناڕێکییەکانی لێکەوتەیییان.

چارەسەری ئازار و ژان

باس دەکرێ لە:  شێوەکانی چارەسەری ئازارەکانی پەیوەندیدار لە گەڵ شێرپەنجە و پەیوەندیدار بە چارەسەری، وەک دەوایەکان و ئەم خاڵانەی کە سەبارەت بە ژان دەبێ لە گەڵ پزیشکی خۆتان باسی لێبکەن.

ناڕێکییەکانی لێکەوتەیی چارەسەری

باس دەکرێ لە: ڕێزە و پێڕستی گشتی و ژێدەر لە ناڕێکییەکانی لێکەوتەیی و ڕێگەی بەڕێوەبردنییان.

زانیارییەکانی گشتی پزیشکی

باس دەکرێ لە: زانیارییەکانی گشتی پزیشکی چین و کارییان چییە، بۆچی گرنگن و چۆن دەتوانن ئەم زانیارییانەی کە بۆ ئێوە کاریگەرن، بیاندۆزنەوە

کامە چارەسەری بۆ من گونجاوە؟

هەڵبژاردنی چارەسەرییەک بۆ شێرپەنجەی مەمک کە بۆ ئێوە گونجاو بێ، ڕەنگە تۆزێک سەخت بێ. لە گەڵ پزیشکانی پسپۆڕی نەخۆشییەکانی بێچارەسەری سەبارەت بە جۆرەکانی جیاوازی چارەسەری و قۆناغی نەخۆشییەکەتان گفتوگۆ و ڕاوێژکاری بکەن. پسپۆڕ دەتوانێ باشی و خراپی هەر کامە لە جۆرەکانی چارەسەریتان بۆ شی کاتەوە و دژکردەوە هەر کامیان ڕوون کاتەوە. نیشانەکان لە ڕاستیدا وڵامی جەستەی ئێوەیە بۆ دەوایەکان و چارەسەرییەکانی جۆراوجۆر. هدنک کات واهەیە کە تاکەکان بۆچوونی چن پسپۆڕ دەپرسن، کە ئاکام گرنەوەی دووجاری پێ دەڵێن. پرسینی بیرو بۆچوونی پسپۆڕەکانی تر دەتوانێ ئێوە ئەرخەیان کات لە هەڵبژاردەکەتان.

بە جۆری پوختە…

ئەمڕۆکە شێرپەنجەی مەمک یەکێک لە باوترین شێرپەنجەکانە لە ناو ئافرەتان.بێ گومان ئێوە دەبێ سەبارەت بەم نەخۆشییە زانیاری پێویست بە دەست بێنن. هەوەها دەبێ ئاگادار بن ئەگەر کوو تووشی ئەم نەخۆشییە بوونە، نابێ ناهومێد بن و هەمیشە ڕێگەیێکی درووست هەیە کە کە ژیانی ئێوە ئاسوودە تر دەکات. خاڵی یەکجار گرنگ ئەمەیە کە جۆتان پشکنینی گشتی بکەنتاکوو لە قۆناغە سەرەکییەکانی پێیبزانن، چوونکە ئەم نەخۆشییە لەم قۆناغە دا ئەگەری چارەسەر بوونی پترە.